Os XANECOS, patrocinadores da orde (e da diplomacia).

  Dúas advertencias: a primeira, que este relato toma razón e corpo nun acontecemento verídico, na década dos oitenta do pasado século, cando gobernaba Suárez en Madrid e Fernández Albor na Xunta de Galiza; botade vós as contas do tempo transcurrido; e a segunda, que tal como, daquela, fora pensado e posto en letra manuscrita, así volo confío: 

  "O Concello do Grove e o de Vilagarcía, e o de Sanxenxo (por só mentar algúns) son obxecto de roubos cotiáns en farmacias, en xoierías, en comercios..., e ata en bancos, diante de todo o mundo, na forza do día; onde cheirase a cartos ou a material enseguida vendible, alí alentaba a oportunidade do saqueo ou da requisa a punta de navalla ou de xiringa. O gremio de empresarios do Salnés está farto de soportar impunemente unha situación, en por si, vala a redundancia, insoportable. Autoconvocados e autoreunidos co maior dos sixilos, e nun lugar secreto, toman (por unanimidade!) unha medida radical digna dos máis grandes estrategas "que en el mundo han sido". O Presidente e mailo Secretario comarcal, de présa, de anoitecida, antes de que o galo cantase tres veces, contactan coa banda dos Xanecos, persoas honorabilísimas, de palabra, e tamén emprendedores coma eles, para sumaren esforzos na procura da solución dun grave problema que a todos, por igual, ocupa e preocupa.

  O Salnés logo rexistra unha paréntese milagrosa: os cacos e drogatas, de socate, esquecen o argot da delincuencia, locen coma curados das súas dependencias e v¡cios, e, coma arrepentidos, volven a levar unha vida decente. Un milagre! Os Xanecos, segundo se comenta por liña de baixa, teñen o don de se faceren respectar a quen se lles poña por diante; agárrante na rúa, polas boas, lévante, de paseo, a dialogar nun  monte veciño, e alí, no cume, onde o vento mira para o outro lado, convéncente: -man de santo, din os crentes beneficiarios. 

  Os Xanecos (non todos, porque non é necesario expolos a todos á luz pública, só O Pataco e O Bocas, en repesentación da súa sociedade secreta) procesionan baixo palio, avalados por dous ou tres (ou catro) prebostes, cofrades das forzas vivas do Grove, de Vilagarcía, de Sanxenxo, etc., na procura dun recoñecemento humano, social, explícito e dunha colaboración, de poder ser, en metálico ou en especie, como corresponde tratar a quen, sen teren esa obriga no seu regulamento estatutario, por patriotismo, por xenerosidade manifesta, por simpatía, expóndose moitísimo, realizan, heroicamente, un traballo eficaz, mellor que o da benemérita.

    Pero o refrán xa o di: non hai ben que cen anos dure. Esta beatitude idílica foi cousa de catro meses. A venda de tabaco de contrabando dispárase, o consumo de alcohol, de diversas substancias alucinóxenas dispárase, e, salvando miúdas diferenzas na forma, todo se dispara e mesmo empeora. O mundo do taxi vive unha etapa moi florecente, de trafego frenético a Santiago, á Coruña, a Carballo, a toda canta vila hai, ao longo da xeografía galega, por conta de xente viaxeira sen cabeza. Os cartos, é ben sabido, non teñen espiñas e compran, e adormecen conciencias. Por onde andará, por que augas navegará, arestora, a nosa "parapolicía" mercenaria dos Xanecos?

   Veño de prender o televisor. Importante noticia de última hora:  "Unha perigosísima banda de delincuentes narcotraficantes acaba de ser capturada no barrio de Coia, en Vigo. Trátase da coñecidísima banda dos XANECOS, a quen se lles decomisou, en distintos apartamentos da cidade olívica, entre outras substancias ilegais, 300 gramos de heroína, máis de medio quilo de cocaína, dous paquetes de hachis e pastillas que están sendo obxecto de estudo neste momento. Os XANECOS, segundo fontes ben informadas, pasarán a disposición xudicial, unha vez completadas tódalas declaracións e se dea por concluído o atestado. 

  A viciñanza máis consciente e combativa do Salnés, as Asociacións Antidroga da bisbarra e os partidos políticos da opisición estanse a mobilizar e a concentrar diante da Casa do Concello de Sanxenxo para lles esixir aos mandatarios (alí "casualmente reunidos", e, segundo eles din, por motivos ben distintos) as responsabilidades pertinentes. Ao meu carón, un exaltado vén de promover, desde fóra das institucións, mocións de censura a eito e as bandeiras locais (e tamén a Galega) a media hasta, durante tres días, en sinal de vergoña colectiva."

   Ata aquí canto corresponde a unha historia, que nos parece un chiste, e que un pode, aínda hoxe, confirmar, espallado como está o material probatorio polas hemerotecas do país ( Voz de Galicia, Faro de Vigo, Correo Gallego, etc., etc.). En Muros, onde, desde hai unha década, vivo xubilado e repaso as miñas notas de nostalxia, estouche ben seguro de que tal cousa endexamais tería acontecido, nin tan sequera en soños. Que carallo, que nós somos máis listos! Ou non?

    (Rioderradeiro)

O asubiador de Balaídos.

O asubiador de Balaídos.

______________________

A importancia deste individuo radica na súa carencia de importancia. Voz, a súa, como reforzada con folla de lata por cravos e chatolas; fisicamente, anódino, un setentón eivado, gordecho, tirando a pequeno; andares propios dun remador a ritmo de pé quebrado, por culpa da parálise de medio corpo que o sorprendera e castigara na puberdade. Exprésase, doutoral, coa man esquerda e tamén exerce con ela o control da dereita e trata de disimular aquela ineptitude operativa gardándoa no peto.

Tratemos de estudalo e de coñecelo (por dentro, máis a fondo) en función dos seus propios actos: ancorado no pasado franquista, é un ser oblicuo, repugnante, facha, arrastrado, nostálxico adulón dos poderes fácticos, agradecidísimo da misericordia recibida da man dos xerarcas benefactores (alcalde, xuíz, obispo, cura, coronel...) que, de cando en cando, lle tiraban un aceno, unha esmola (un patacón á gorra), que lle pasaban unha man polo lombo, cousas así de xenerosas e de dignas . E, sen embargo -segundo me contan, porque, antes de retratalo con pelos e sinais, asesóreme ben-, este "pico de loro" dispón de dons e de ferramenta pouco comúns e ten sona de hipnotizador de mulleres avariadas, necesitadas de afecto ou de compañía. No noso rueiro, hai homes (sans!) de pelo en peito que (en razón diso) o envexan, e que ata o admiran.

Fuma, decontino fuma pitos de picadura, e tamén fuma en pipa; pero, ao mesmo tempo, non para de falar e de asubiar filtrando o asubío, ao natural, por entre os dentes, para reclamar a atención de quen o escoite (en particular do sexo feminino) de lonxe e mais de cerca, coma quen lle dá de comer farangullas ás galiñas. Por iso, e polo cheiro da súa pipa, é todo un personaxe, pese ao seu lado escuro.

Velaí, na forza do día, só, apousado nun sentadoiro de merendar para catro persoas, á beira do río, a carón dos patos e dos coellos que pastan herba vizosa sen lle ter medo á xente. Hoxe é festa grande, vai haber carto fresco; porque toca partido: Celta contra Benfica. Consulta o seu reloxo, chanta a boina na croca, ergue, bótase, con toda a dignidade do mundo, a desandar o camiño que o regresa a Balaídos onde el, veterano (a veteranice é grado de sarxento para arriba), armado de chifre, exerce (polo oficio) de xefe da confraría dos "gorrillas" , comandando (dunha maneira explícita, a toque de silbato) a distribución de espazos de estacionar vehículos na Avenida Citroën. Así (ou en parte así) se gana Amadeo, coma un caporal, o respecto..., e a vida.

Arestora, na amencida, de socate, escoito o característico (non o metálico), o persoal, de maneira insistente, repetitivo, o provocador asobío do vocacional amante de vellas princesas que pasan pola alfombra de espiñas dun desamor ou por un mal trago. O reclamo esixente parte da fiestra aberta, a da luz prendida do Portal 2, do eivado do 4º B do edificio de en fronte. Amadeo Troncoso (ou Teodoro Troncoso?, debía confirmalo) debruza, pola soleira, a súa faciana de sátiro, o seu arpexio verderolo (ás veces tamén se esconde, de présa, e apaga a bombilla) na procura de agarrar polo aire a aura da muller nova (veciña del) que está a punto de coller o autobús para o traballo, da mociña (veciña del) que vai para I.E.S. do Alexandre Bóveda, da adolescente, da nena..., das fillas dos demais, pois endexamais fixo familia. Unha a unha, a punta de chifro, a todas elas desvísteas coa vista, e queda tan campante.

Amadeo! Onde vas Amadeo? Quen, presuntamente, "ama a Deus", que non o amas, que non o temes, que non o respectas, nin te respectas a ti mesmo. Miserable asubiador, cabrón de sete solas!

(Rioderradeiro)

AS TRIBULACIÓNS DE AMBROSIO (emigrante retornado)

Ambrosio. Preséntovos a Ambrosio, a Ambrosio Rodríguez (nome autético, apelido presunto), o “alemán”, que así lle chamamos os veciños. Ambrosio é rubio, de estatura media, boa presenza, boas formas no trato, pouca formación, pensamento primario.

Ambrosio é ourensán, de Nogueira de Ramuín , onde os Baltar, desde o ano cataplún, exercen mando en praza. De rapazote, tralo servizo militar obrigatorio, fora probar fortuna a Barcelona; pero é logo, de casado, cando el e a súa dona deciden emprender a aventura de iren os dous traballar a Alemaña.

Os primeiros tempos alí, por dicilo abreviado, son durísimos: Ambrosio habita un barracón comunitario de homes e Matilde comparte un habitáculo (tamén de madeira) pensado só para mulleres; non hai, polo tanto, vida de parella, pois están sometidos a estrítas normas de inspiración economicista, espartanas. Superada a devandita proba, ao cabo duns dous anos daquela escravitude, acceden a un mellor status con contratos de traballo máis flexibles e máis coherentes coa dignidade humana.

Témolos, de volta, agora, aquí, en Vigo, radicados na rúa Ponte da Veiga, pensionistas cun nivel de ingresos envexado por moitos. No país teutón deixaron ao fillo maior, afable, unha monada de rapaz, aros nas orellas, pelo pintado coas cores do arco iris que, de cando en vez, os visita e comprace, sempre acompañado dun amigo especial e moi ben parecido. A nena (porque teñen unha filla), unha xove romántica (de psiquiátrico o seu namoramento), para nada estudosa, está enganchada a un mozo maltratador, segundo el me confesa.

Ao meu veciño Ambrosio, sen embargo, véxoo moito máis preocupado polo fluxo migratorio de “sudacas e negros” e polas liberdades sexuais entre os do mesmo sexo que pola propia vida: “Esta xente de fóra -coméntame- veñen onda nós para se aproveitaren do noso sacrificio”. “E que dicir deses gays e desas lesbianas que, por enriba de seren como son, esixen dereitos e liberdades que Franco endexamais tería tolerado”?

Pois nada, replico para min, despois de ter recuperado o alento: non estou preparado; por unha banda, ti, Ambrosio, xa ves e, pola outra, que queres que che diga?

            (Rioderradeiro)